Hoogstamboomgaarden behoren tot het erfgoed van Nederland. Vroeger telde alleen de vruchtopbrengst. Tegenwoordig waarderen we de boomgaard op een breder vlak :
Landschappelijke waarde
Hoogstambomen zorgen voor ruimtelijke afwisseling in het landschap. Ze zorgen voor beslotenheid. Vaak verbinden ze dorpen met het open –agrarische- buitengebied. Solitaire hoogstamfruitbomen zijn nogal eens karakteristieke herkenningspunten in het landschap.
Recreatieve waarde
Hoogstamboomgaarden zijn een belangrijke toeristische attractie. De bloesemroutes zijn populair bij fietsers en automobilisten. Er worden zelfs bustochten georganiseerd om mensen van de prachtige bloesem aan de uitbundig bloeiende fruitbomen te laten genieten.
Cultuurhistorische waarde
Boomgaarden zeggen iets over de agrarische geschiedenis van het land. Bepaalde fruitvariëteiten komen al eeuwen voor in bepaalde regio’s en vormen dus een kostbaar ‘natuurerfgoed’. Ze geven bijvoorbeeld informatie over het vroegere landschapsbeeld en culinaire gebruiken in het verleden.
Ecologische waarde
Hoogstambomen zijn met hun rijkdom aan bladeren, bloemen en vruchten een walhalla voor insecten, vogels, vleermuizen en uilen. In de holtes van oude bomen kunnen steenuilen, spechten of andere holbewoners nestelen. Boomgaarden zijn vaak omgeven door hagen. Die geven schuil- en nestelplaatsen aan veel zoogdieren zoals muizen, hazen en marters.
Vruchten
Na deze opsomming zou je bijna gaan denken dat het fruit op de laatste plaats gezet kan worden. Als een bijproduct van een mooi landschappelijk element. Niets is minder waar: zonder vruchten geen groei, dus zonder vruchten geen mooie boom!
Productie en groei moeten min of meer in evenwicht zijn om de boom vitaal te houden. Een grote oogst eist alle energie van de boom op en brengt de groei tot stilstand. Aan de andere kant doet onbeperkte groei de bomen dichtgroeien wat ze gevoeliger maakt voor ziekten en plagen. Regelmatig snoeien zorgt voor een vitaal evenwicht.
Wilde boomgaard
Voor een ‘wilde’ boomgaard met minimaal onderhoud kun je het beste sterke ‘wilde’ appels of peren kiezen. Het ‘bijproduct’ fruit kan gebruikt worden voor sap of stroop.